گفتار درمانی

گفتار درمانی

گفتار درمانی یا اسیب شناسی گفتار و زبان رشته ای از علوم توانبخشی است که توسط یک متخصص بالینی بنام گفتار درمانگر یا آسیب شناس گفتار و زبان به بررسی تشخیص و درمان اختلالات ارتباطی/ اختلالات درکی /اختلالات صوت و مشکلات بلع می پردازد .

یک تصور غلط و رایج این است که گفتار درمانی را شاخه ای از روانشناسی می دانند که با صحبت کردن با مردم به اصلاح اختلالات رفتاری می پردازد. عده ای زیادی از مردم این رشته را محدود به اصلاح کردن اختلالات تلفظ می دانند .(مثلا فردی که توانایی تلفظ حرف را ندارد )

گفتار درمانی از دو بخش تشکیل می شود :

اول تمرین دادن دهان برای تولید اصوات و در نهایت شکل دادن کلمات

و جمله ها (باتوجه به بیان .روانی کلام و تنظیم بلندی صدا .)

دوم درک و بیان گفتار (باتوجه به استفاده از زبان به شکل های نوشتاری .تصویری ، بدنی ، علایم و استفاده از زبان از طریق سیستم های ارتباطی مختلف مانند رسانه های اجتماعی .کامپیوتر .و تبلت )به علاوه متخصصان این حوزه نقش گسترده ای در درمان مشکلات بلع ایفا می کنند که جز مشکلات تغذیه نیز به حساب می آید .

اسیب شناس گفتار و زبان (گفتار درمانگر)باید در اغاز از ماهیت گفتار و زبان و رشد طبیعی آن آگاه گشته و سپس با انواع اختلالات مربوط به آن آشنا شود و نحوه ارزیابی و درمان آنها را فرا بگیرد.

در یک عبارت کوتاه می توان گفت هر گاه شیوه صحبت کردن گوینده بیش از محتوای کلام دچار نابسامانی شود وی مشکوک به نوعی اختلال گفتاری یا زبانی است.

اسیب های گفتار و زبان متنوع بوده و از کودکی تا بزرگسالی مشاهده می شود از میان انها میتوان به لکنت اختلالات تلفظی اختلالات گفتار و زبان در کودکان دارای مشکل یادگیری زبان و کودکان کم شنوا عقب مانده ذهنی اوتیستیک بیماران سکته مغزی و اختلالات گفتاری ناشی از فقدان حنجره و اسیب های ان اشاره نمود.

بین ۵ تا ۲۵ درصد کودکان در سنین مدرسه نوعی از تیک را تجربه میکنند .تیک ها حرکات نامنظم .غیر قابل کنترل و تکراری عضلات است که سریع تکرار شونده غیر ریتمیک و کلیشه ای هستند . تیک ها معمولا به سه شکل حرکتی .پلک زدن . بالا انداختن .شانه و خم کردن گردن هستند .نوع دوم تیک که به صورت صوتی است شامل صاف کردن گلو بالا کشیدن بینی .سرفه کردن  بوده و سومین نوع تیک های پیچیده تر هستند که شامل حرکات موزون رقص ماندد یا گام برداشتن به طریقی خاص اشاره کردن یا تکرار کلمات و اصطلاحات است .

گاهی تیک ترکیبی از دو نوع حرکتی و صوتی است همچنین اختلالات تیک معمولا در دوران کودکی اغاز میشوند و نخستین بروز انها تقریبا به سن پنج سالگی برمیگردد

حدود ۴۰ تا ۹۰ درصد کودکان مبتلا به تیک خصوصیات اختلال کمبود توجه یا بیش فعالی را هم دارند و در بیش از ۲۵ درصد موارد افراد مبتلا ابتدا اختلال کمبود توجه و بیش فعالی داشته و بعدا دچار تیک شده اند .

گاهی به صورت ارادی برای مدت کوتاه فرد میتواند حرکت تیک را کنترل کند اما کنترل ارادی تیک باعث اضطراب بیمار میشود و هرچقدر فشار عصبی بیمار گسترش یابد تعداد تیک ها نیز بیشتر میشود .و حتی زمان خواب از بین نمیروند .

اختلال در عملکرد برخی از بخش های مغز و برهم خوردن تنظیم مواد شیمیایی مغز به خصوص دوپامین منجر به بروز تیک میشود حتی تاثیر زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد نیز در بوجود امدن آن نقش دارد .

خواب منظم مخصوصا شب بسیار مهم است و تشویق و بازی های نشاط اور برای تخلیه هیجانی کودکان دچار اختلال تیک بسیار مفید است همچنین نوازش و در اغوش گرفتن کودک از شدت استرس می کاهد .با استفاده از تنش زدایی و حل تعارضات نیز میتوان ارامش روانی را در کودک ایجاد کرد .

ملانی پوتوک متخصص اسیب شناسی زبان و گفتار میگوید :آسیب شناسان نه تنها مشکلات بیان زبان و درک را ارزیابی و حل میکنند بلکه برخی از انها روی بلع و غذا خوردن هم تمرکز دارند. او معتقد است بسیاری ازکودکانی که به سختی حرف میزنند مشکلاتی در غذا خوردن در سایر کودکان نیز مشهود است . هر دو عمل حرف زدن و بلعیدن جنبه های حرکتی بسیار ظریف زبان فک و لبها را در هماهنگی کامل یا یکدیکر درگیر می کنند که همیشه هم کار خیلی راحتی نیست .

ممکن است متخصصان برای این کار از اسباب بازی های فوت کردنی و سوت ها استفاده کنند و از کودکان بخواهند مسابقه ی “پنبه فوت کنی ” بگذارند . و به این صورت ماهیچه های مورد استفاده در حرف زدن و غذا خوردن را تقویت می کنند .نی های رنگی .مسواک های موزیکال و حلقه های حباب ساز استراتژی سرگرم کنندهی دیگر هستند .که به کودکان کمک میکنند تا حس های مختلف را در دهان شان تحمل کنند .

درمان کودکانی که اختلال تکلم دارند :

کودکانی که به دلایل مختلفی قادر به صحبت کردن نیستند .به روش های ارتباطی دیگری نیازمندند. درمان های اولیه و متخصصین زبان و گفتار در مقطع پیش دبستانی به کودکان و والدین انها یاد میدهند که تصاویر و زبان اشاره ی ساده چگونه به انها به برقراری ارتباط کمک خواهد کرد .

کودکانی که به مدرسه می روند ممکن است بتوانند از کامپیوتر یا تبلت برای برقراری ارتباط استفاده کنند .این ابزار ها از برنامه های تبدبل متن به صدا استفاده میکنند .لوییس برادی نویسنده کتاب نرم افزار هایی برای اوتیسم میگوید تکنولوژی صفحه های لمسی همچون گوشی های هوشمند و تبلت که دانش اموزان این امکان را میدهد که با استفاده از همان ابزار های جالبی که همکلاسی هایشان دارند .ارتباط برقرار کنند و به اهداف شخصی خود برسند .به علاوه متخصصین گفتار درمانی میتوانند از این ابزار ها استفاده کنند تا مهارت زبانی و کلامی را از راه تشویق و همراه کردن کودکان به آنها بیاموزند .