سلام عشقم خوبی؟
پرکاربرد ترین جمله ای که این روزها گفته یا تایپ می شود. عاشق های مختلفی وجود دارد،مادر عاشق فرزند، فرزند عاشق والدین، دو دوست کنار هم یا حتی مشتری به مغازه دار که عشقم فلان وسیله را برداشتم و دوست ها و زوجین،چند درصد این عشق ها واقعا عشق هستند.
بیایید نگاهی علمی به این واژه بیاندازیم ، غالب انسان شناسان تکاملی ، عشق را در سه مرحله تقسیم بندی کرده اند.
مرحله اول : جذب شدن (physical and sexual attraction)
در این مرحله عاشق و معشوق جذب هم می شوند.جذابیت های جسمی و جنسی، یعنی اگر کسی از نگاه شما ظاهری زشت دارد، هرگز عاشقش نخواهی شد، ممکن است زیبایی برای شما عادی شود،ولی زشتی (از دید شما) عادی نخواهد شد.
مرحله دوم : دلبستگی و وصل شدن (attachment and bonding)
که دو نفر تمایل دارند کنار هم باشند و رابطه را شروع کنند و مفهوم عشق را با هم تجربه کنند.
مرحله سوم : (intimacy and commitment) صمیمیت و تعهد
صمیمیت و تعهد  که میدانیم افرادی که رابطه صمیمی و نزدیکی دارند و همسرشان فرد اول زندگی آن ها نیست ، شاید عاشق نیستند و تعهد نداشتن در رابطه هم عشق را زیر سوال می برد.
حالا ببینیم عاشق شدن چه تغییراتی در بدن ما ایجاد می کند و به قول معروف آش نخورده و دهان سوخته حکایت قلب بیچاره است که خروار خروار در پیامک ها فرستاده می شود.باید بدانیم که قلب کاره ای نیست که دست به دست می‌شود. آزمایشی با چند شرکت کننده انجام گرفته است ،در این آزمایش افراد در حالی که در دستگاه(FMRI) قرار داشتند یک بار عکس معشوقه خود و یک بار دیگر عکس غریبه ای به آنها نشان داده شد.
عکس های مغزی آنها در این دو حالت مقایسه شد،به نظر می‌آمد که دو ناحیه در مغز که مسئول احساس عشق هستند، بیشتر فعال می شوند. در این حالت تنظیم هورمون های بدن هم به هم می‌ریزد،ترکیب هورمونی ایجاد شده که معادلات معمول مغز را به هم می ریزد.
چه فرآیندهای شیمیایی اتفاق می افتد که مغز جویای تعادل را از تعادل خارج می کند. در این فرایند گاهی شور و اشتیاق که به لطف تستسترون است و استروژن که در میل جنسی افراد نقش حیاتی ایفا می کند که بدون آنها شاید هرگز وارد قلمرو پرخطر عشق واقعی نمی‌شدیم، پس عاشقت هستم عملاً برای محارم و افرادی که امکان ارتباط جنسی ندارند منتفی است ،از طرف دیگر دنبال رابطه جنسی بودن بدون هدف وصل ،هیچ ربطی به عشق ندارد و فقط خالی کردن خود است وبس.
نوبت جذب شدن است نور اپینفرین(Norepinephrine) که به پاس غدد آدرنالین به خاطر تولید هورمون نوراپینفرین است که باعث ایجاد ضربان قلب می شود. این هورمون با آدرنالین در ارتباط است که به افزایش گردش خون کمک می کند و افزایش گردش خون نیز برای برانگیختگی ضروریست.
دیگری دوپامین است (Dopamine) زمانی که شما فرد جنس مخالف خود را می‌بینید و سعی در برقراری ارتباط دارید، بدن دوپامین را تولید می‌کند که این انتقال دهنده عصبی باعث افزایش میل و رضایت جنسی می شود .به علاوه دوپامین باعث وابستگی نیز می شود که موجب می گردد دوباره به سمت فرد مورد نظر برگردید و سروتونین(serotonin) که محققان معتقدند زوج های جوان که تازه با یکدیگر ارتباط برقرار کرده اند میزان کمتری از انتقال دهنده عصبی سروتونین را دارند. سروتونین به مقدار قابل توجهی در روده تولید می شود. احتمالاً ترشح این انتقال دهنده عصبی باعث تمرکز شما بر روی فرد مورد نظر می شود. در مرحله وابستگی و وصل شدن نقش اکسی توسین( Oxytocin) بسیار با اهمیت است . هورمون همدلی یا هورمون عشق که مغز بعد از ارگاسم تولید می‌کند.تماس پوست با پوست نیز تولید هورمون اکسی توسین را تشدید می‌کند. به این ترتیب باعث وابستگی بیشتر می شود. این هورمون که بانوی عشق هم لقب گرفته است صدای فرد مورد علاقه، خاطرات شیرین، حتی یک نگاه مهربان باعث ترشح این هورمون می شود.
اکسی توسین به مقدار زیادی در اولین رابطه عاشقانه در بدن ترشح می شود. به همین دلیل عشق اول به یاد ماندنی خاطرات را در ذهن حکاکی می کند. این هورمون عامل انقباض های دوره زایمان هم هست‌.همچنین در زمان شیر دادن مادر به فرزند هم ترشح می شود که میزانی از لذت و رضایت را به همراه دارد که بی‌نظیر است. وقتی دو نفر به هم وابسته می‌شوند و اعتماد کامل بین شان شکل می گیرد، ترشح این هورمون در بدن آغاز می شود و در حقیقت می توان گفت این هورمون جزو هورمون هایی است که ترشح آنها نه تنها دلیل فیزیولوژیک بلکه احساسی دارد.
اکسی توسین باعث وابسته شدن و عشق دو فرد به هم می شود و افراد را به داشتن یک زندگی با دوام ، رابطه زناشویی مکرر و داشتن فرزند و… ترغیب می کند.
نقش وازوپرسین (vasopressin) را نیز نباید نادیده گرفت. این هورمون باعث ایجاد تمایل به برقراری ارتباط تنها با یک نفر می شود .این هورمون در ترکیب اکسی توسین و پرولاکتین باعث بروز خستگی بعد از رابطه جنسی در مردان می شود. هورمون پرولاکتین به طور طبیعی به مقدار کم در مردان و زنان غیر باردار وجود دارد که نقش اصلی پرولاکتین در روند شیردهی( تولید شیر پستان) است . میزان پرولاکتین معمولاً در طول بارداری و درست پس از زایمان بالاست.اگر اخیرا با شخصی رو به رو شده اید که احساس متفاوتی نسبت به او دارید این ۱۰ مورد را چک کنید:
۱)نامزد قبلی خود را فراموش کرده اید.
۲) نمی توانید به او فکر نکنید.
۳) برای او اهمیت قائلید.
۴) شخصیت و خصوصیاتش برای شما دلرباست.
۵) ارتباط تنگاتنگی با او دارید.
۶) افراد دیگر زیاد به چشم تان نمی آیند.
۷) دوست دارید وقت هایتان را با او بگذرانید.
۸) مطابق میل او رفتار می کنید.
۹) اولویت های دیگر عقب نشینی می کنند.
۱۰) شما به آینده ای فکر می کنید که او نیز جزئی از آن است.
اگر این علامت ها را در خود دیدید بدانید خبری در راه است.
امیدوارم عاشق باشید و عاشق بمانید.

                                                                                                                                                                  دکتر محمدپارسا عزیزی
                                                                                                                                                              روانشناس و استادیار دانشگاه